Tên di sản : Chùa Rồng (Long Sơn Tự)
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di sản :
Danh lam thắng cảnh
Sô quyết định : 346/QĐ-UBND
Giới thiệu
Chùa Rồng nằm trong lòng núi đá Thung Lang thuộc khu vực Thung Phổ. Núi đá vôi bị nước mưa bào mòn tạo ra địa hình Caxtơ với những cảnh quan kỳ thú, những hang động đẹp nổi tiếng như động cô Tiên, hang chùa Rồng, hang rèn, hang trâu, kho muôi, kho ngô...
Trong đó, chùa Rồng là một hang động, bên trong lòng hang có hình thù giống con rồng, khu vực này có nhiều cửa hang ở lưng chừng núi, có độ cao 24m so với mặt đất. Hệ thống hang này nằm trong khu vực Thung Phổ mà cảnh quan của nó là dãy núi đá tự nhiên bao quanh.
Một trong những thắng cảnh của khu vực hang chùa Rồng là mó nước tiên. Đây là nguồn nước vô tận chảy ngầm trong lòng núi đá với đặc điểm mùa hè thì mát còn mùa đông thì ấm nóng.
Rửa sạch bụi trần tại mó nước tiên, bước lên động tiên cô, hiện ra trước mắt cửa hang là hình dáng của 2 con sư tử nằm phủ phục quay đầu ra ngoài, trông vừa hùng dũng vừa trang nghiêm. Động tiên cô có ngách hang đi ngược lên có thể đi xuyên trong lòng núi. Phía dưới lòng hang là một giếng tiên, nước giếng trong veo, miệng giếng có đường kính 80cm, sâu 80cm, dù mưa hay nắng thì mực nước của giếng cùng không thay đổi. Bước lên phía trên là các hang đá với các nhũ đá óng ánh, những hòn đá rơi ra từ núi đá rất đều nhau, trông như những viên bi nhỏ nên được dân trong vùng gọi đây là kho lúa, kho ngô của nàng tiên để ban phát cho bà con trong vùng.
Qua vách đá cheo leo ngược lên phía Tây là cửa hang chùa chính. Chùa chính: Vòm hang có kích sâu 40m, rộng 6m; cao 4,5m. Trên vòm hang có nhũ đá hình rồng như đang bay từ đâu tới và đang uốn mình lượn vòng để tìm nơi đỗ. Đầu rồng quay về hướng tay trái (nếu đứng từ ngoài cửa hang nhìn vào), phía này chỉ qua ngách hang cối xay rồi tới hang thờ mẫu.
Tại hang chùa chính, người ta xây dựng một ban thờ Phật với 5 lớp thờ
Lớp bàn thờ cao nhất, ở vị trí trên cùng giáp với vòm hang là ba pho tượng Tam thế, ba vị ngồi ngang nhau, tượng trưng cho ba thời: Phật quá khứ; Phật hiện tại và Phật tương lai. Kích thước, hình dáng ba vị giống nhau, đều cao 72cm, đế rộng 35cm, thân dày 12cm.
Tượng Tam thế ở đây được diễn tả theo một ngôn ngữ chung, thống nhất chặt chẽ từ kiểu dáng, khuôn mặt đến trang phục. Tượng ngồi toạ thiền, mắt nhắm nghiền, tay đặt lòng, nét đẹp của tướng mạo lộ ra ngoài, tóc xoăn, tai dài, tay dài, mình có sắc hoàng kim, mặt tròn mặt nguyệt, miệng phảng phất nụ cười thần bí, tất cả toát lên vẻ viên mãn, thanh thoát của cuộc đời từ bi hỉ xả.
Lớp thứ hai: Là tượng A Di Đà Tam Tôn, ngồi giữa là tượng Phật A Di Đà. A Di Đà phật là vô lượng thọ (sống lâu vô cùng) cũng có nghĩa là vô lượng quang (sáng suốt vô cùng). Tượng Phật A Di Đà được tạc trong tư thế toạ thiền, tóc xoắn ốc, đầu để lộ đỉnh, khuôn mặt tượng tròn hậu, mắt nhìn xuống như đang suy tư, sống mũi cao, thẳng, miệng hơi mỉm cười, tượng mặc áo cà sa với những nếp gấp rất đều. Bên tay trái là tượng Phật Quan Thế Âm, bên tay phải là tượng Phật Đại Thế Chí. Đó là hai thị giả giúp việc cứu thế cho Phật A Di Đà.
Lớp bàn thứ ba: Là bức tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay, có thể nhìn thấy mọi nỗi khổ của chúng sinh và giang tay cứu vớt chúng sinh thoát khỏi bể khổ trầm luân. Tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay, tượng trưng cho sự thần thông quảng đại của Ngài, sự tinh tường, linh ứng, thần thông, vạn năng. Ngồi bên phải là tượng Thánh Tăng và Văn Thù Bồ Tát ở bên trái, là hai vị thị giả giúp Phật cứu độ chúng sinh về trí tuệ.
Lớp thứ tư: Là tượng Ngọc Hoàng ngồi ở giữa, hai tượng hai bên là Nam Tào, Bắc Đẩu. Phía dưới là tượng 2 ông quan văn và quan võ giúp việc cho Ngọc Hoàng.
Lớp thứ năm: Là tượng Cửu Long (Thích Ca lúc sơ sinh). Tượng Cửu long diễn tả Phật Thích Ca Mâu ni lúc mới sinh. Theo truyền thuyết nhà Phật thì khi Thích ca mâu ni mới giáng sinh, có 9 con rồng xuống phun nước để tắm cho Ngài. Tắm xong Ngài tự đi 7 bước trên 7 bông hoa sen về phía trước, tay trái chỉ lên trời, tay phải chỉ xuống đất mà nói: “Thiên thượng, Địa hạ, duy ngã độc tôn” (Trên trời, dưới đất chỉ có một ta là tôn quý), mình được trang trí màu vàng.
Phía trước là hai bệ thờ hai bên đặt tượng ông Thiện và ông Ác. Ngoài cùng về phía cửa hang là hai tượng hộ pháp đứng 2 bên. Cạnh chỗ đứng của hộ pháp có cửa hang cối xay đi xuống hang thờ Mẫu.
Hang thờ mẫChùa Rồng xã Cẩm Thạch là di tích có giá trị về lịch sử - văn hoá, đặc biệt có vị trí địa lý thuận lợi về giao thông, có giá trị rất lớn về tiềm năng phát triển du lịch. Vì vậy, trước mắt cần có những chính sách phù hợp, để bảo vệ và phát huy tác dụng di tích:
Cần phải quy hoạch ngay để trùng tu, tôn tạo và phát huy giá trị đối với các di tích hang chùa Rồng.
Đề nghị chính quyền địa phương cần phải thành lập Ban Quản lý di tích chùa Rồng, xã Cẩm Thạch do Chủ tịch xã đứng đầu và thực hiện việc cắm mốc theo bản đồ khoanh vùng di tích đã được các cấp phê duyệt theo quy định của Luật Di sản văn hoá.
Vấn đề phát huy tác dụng của di tích, cần phải có những chính sách ưu đãi, thu hút vốn đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng, thu hút khách du lịch tham quan, nghiên cứu, nhằm xây dựng và phát triển địa phương ngày càng giàu đẹp hơn trong tương lai.
Kết luận:
Căn cứ Công văn số 2109/SVHTTDL - DSVH ngày 13 tháng 1 năm 2014 do Giám đốc Sở Văn Hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa về việc lập lại Hồ sơ và cấp đổi bằng xếp hạng Di tích huyện Cẩm Thủy.
Căn cứ tờ trình số 89/TTr - UBND ngày 5-11-2013 của UBND huyện Cẩm Thủy về việc đề nghị UBND Tỉnh và Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá khảo sát, lập hồ sơ để đổi bằng cụm di tích xã Cẩm Thạch.
Căn cứ vào Quyết định số 84 - VHQĐ ngày 25 tháng 4 năm 1993 của Giám đốc Sở Văn hoá thông tin tỉnh Thanh Hoá (nay là Giám Đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá) về việc công nhận cụm di tích lịch sử văn hoá và danh lam Thắng cảnh huyện Cẩm Thuỷ (gồm các địa điểm: Thung Phổ, Long Sơn Tự, Đền và Mộ Phạm Cuống), nhưng hiện tại hồ sơ (gồm lý lịch, bản đồ, biên bản khoanh vùng bảo vệ di tích đã bị thất lạc). Vì vậy,
Căn cứ Luật Di sản văn hoá ngày 29 tháng 6 năm 2001; Luật sửa đổi, bổ Sung một số điều của Luật Di sản văn hoá ngày 18 tháng 6 năm 2009; Thông tư 09/2011/TT - BVHTTDL ngày 14 tháng 7 năm 2011 của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch quy định về nội dung hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh.u là một hang đá với các lớp đá giống như một ban thờ mà tự nhiên đã sắp đặt. Cửa hang thờ Mẫu cũng quay về hướng Bắc nhìn về nguồn sông Mã.
Ở đây, người ta đặt tượng tam toà thánh mẫu ở lớp trên, còn lớp dưới đặt bát hương, lọ hoa.
Nhìn chung: Chùa Rồng, xã Cẩm Thạch di tích có giá trị về lịch sử - văn hoá, nằm trong núi Thung Lang thuộc Thung Phổ - một khu vực thung lũng khá rộng và bằng phẳng, núi đá vôi với nhiều hang động có địa hình và cấu trúc lòng hang đẹp, trong đó chùa Rồng với hệ thống thờ tự phù hợp với dáng dấp của một ngôi chùa cổ, mang những đặc điểm của Phật giáo gắn với những nét văn hoá của tộc người Mường ở đây.